Xuân Diệu- những nỗi niềm đầy nước mắt part 2

'Chàng thơ' Huy Cận hay lời 'tự thú' của thi nhân?!

Người gắn bó cả đời như hình với bóng cùng Xuân Diệu chính là nhà thơ Huy Cận. Không chỉ là bạn thơ, bạn từ thuở học sinh mà Huy Cận còn từng là em rể của Xuân Diệu. Một loạt bài thơ thể hiện tình cảm yêu mến, nồng thắm giữa hai người khiến dư luận không thôi bàn tán về quan hệ giữa họ…

vào những năm 30 của thế kỷ trước, họ đã quen nhau khi cả hai còn là học sinh trung học ở Huế. Trong khoảng thời gian từ năm 1939 đến năm 1940, Xuân Diệu và Huy Cận sống cùng nhau tại ngôi nhà ở số 40 Hàng Than, Hà Nội. Ngày ấy, họ sống trong căn phòng trên gác, phía dưới là gia đình nhà thơ Lưu Trọng Lư. Kháng chiến chống Pháp bùng nổ, Xuân Diệu và Huy Cận lại có thời gian gắn bó cùng nhau trên chiến khu Việt Bắc. Sau năm 1954, đôi bạn thơ lại sống cùng nhau trong căn nhà ở 24 Cột Cờ (nay là phố Điện Biên Phủ, Hà Nội). Gia đình Huy Cận ở trên gác còn Xuân Diệu sống phía dưới. Huy Cận đã tả sự sóng đôi này trong thơ: "Đêm đêm trên gác đèn chong /Cận ngồi cặm cụi viết dòng thơ hay/ Dưới nhà bút chẳng rời tay /Bên bàn Diệu cũng miệt mài trang thơ/ Bạn từ lúc tuổi còn tơ /Hai ta hạt chín trong mùa nắng trong/ Ánh đèn trên gác dưới phòng/ Cũng là đôi kén nằm trong kén trời".

Cách xưng hô "hai ta" này được dư luận trên văn đàn Việt Nam cho là "lạ" bởi người Việt thường hay dùng từ đó để chỉ cặp đôi trong tình yêu đôi lứa. Sau này, trong bài "Nửa thế kỷ tình bạn" in trong tập Xuân Diệu - con người và tác phẩm, Huy Cận kể: "Tựu trường năm 1936, chúng tôi gặp nhau lần đầu tiên ở trường tú tài Khải Định, Huế. Anh Diệu học năm thứ 3, tôi vào học năm thứ nhất. Hai đứa đọc thơ cho nhau nghe, và đồng thanh tương ứng, kết bạn với nhau gần như tức khắc. Năm 1937, anh Diệu ra Hà Nội học trường Luật và viết báo, tôi học năm thứ hai ban tú tài. Anh Diệu và tôi viết thư cho nhau hàng tuần. Năm 1938 tôi ra sống với anh Diệu ở chân đê Yên Phụ… Rồi tựu trường năm 1939, Huy Cận và Xuân Diệu sống ở tầng gác nhà số 40 Hàng Than. Đến cuối năm 1940, Xuân Diệu đi làm tham tá thương chánh ở Mỹ Tho, chúng tôi tạm xa nhau, buồn đứt ruột, hàng tuần viết thư cho nhau, có tuần, hai ba lá thư". Bài thơ Vạn lý tình (Huy Cận) thể hiện sâu sắc tình cảm, nỗi nhớ của họ: "Người ở bên này, ta ở đây/ Chờ mong phương nọ, ngóng phương này/ Tương tư đôi chốn, tình ngàn dặm/ Vạn lý sầu lên núi tiếp mây… Xa nhau chỉ biết nhớ vơi ngày/ Chiếu chăn không ấm người nằm một/Thương bạn chiều ôm, gối sầu tay". Cũng trong năm 1940, bài thơ "Ngủ chung" của Huy Cận được xuất bản trong tập Lửa thiêng với những ngôn từ như "ân ái, đôi lứa, chuyện canh sương…", càng khiến dư luận thêm đặt dấu hỏi về quan hệ của ông với Xuân Diệu: "Ân ái xưa kia kiếp ngủ giường/ Đâu nữa tay choàng làm gối ấm/ Còn đâu đôi lứa chuyện canh sương… Nệm là hơi thở, da: chăn ấm/ Xương cọ vào xương bớt nỗi hàn?".

Đến mùa hè năm 1942, Huy Cận đậu kỹ sư canh nông và cuối năm bắt đầu đi làm. Xuân Diệu liền điện hỏi Huy Cận: Diệu từ chức được chưa?, Huy Cận liền trả lời: Từ chức ngay, về ngay Hà Nội. Thế là họ trở về sống cùng nhau trên gác ngôi nhà số 61 phố Hàng Bông, Hà Nội và tiếp tục làm thơ. Bài thơ "Mai sau" của Huy Cận càng thể hiện tình thân thiết, thương yêu của hai người: "Chiều nay đây nửa thế kỷ hai mươi/ Viết dăm câu tôi gửi lại vài người/ Những thế hệ mai sau, làm bè bạn/ Hỡi ai đó, có nhớ lòng Huy Cận/ Gọi gió trăng mà thỏ thẻ lời trên/ Rất thương yêu, xin nhớ gọi giùm tên/ Rất an ủi của bạn chàng: Xuân Diệu". Vậy là, hai thi sĩ tri ân, gắn bó, chung sống bên nhau suốt gần nửa thế kỷ mãi cho đến năm 1985 khi Xuân Diệu mất. Viết về tình yêu, tình cảm gắn bó ấy, chính Huy Cận nhiều khi cũng thấy làm lạ: "Hai đứa rồi ra nghĩ cũng kỳ/ Thương nhau hơn ruột thịt dường ni/ Mà đàn mỗi đứa riêng âm sắc/ Cuộc sống muôn màu lặp lại chi!". Vào lúc 7 giờ 40 phút ngày 18/12/1985, Xuân Diệu mất, đúng lúc ấy, Huy Cận đang ở Dakar (Senegal) đột ngột bị xuất huyết nặng.

Lời "tự thú" của thi nhân?

Huy Cận có "Ngủ chung", "Vạn lý tình", "Mai sau" thì Xuân Diệu cũng có một loạt những thi phẩm khiến người ta liên tưởng đến tình cảm giữa những người đàn ông với nhau. Không chỉ là tình cảm nồng thắm với Hoàng Cát (ĐS&PL cuối tuần ra ngày 11/4/2010) thể hiện qua một loạt bài thơ tình bất hủ, mà câu thơ tha thiết này Xuân Diệu viết tặng Huy Cận: "Với bàn tay ấy ở trong tay/ Tôi đã nguôi quên hận tháng ngày". Cùng thời điểm trước năm 1945, bài thơ "Tặng bạn bây giờ" của Xuân Diệu với giọng điệu buồn thương, hờn dỗi khi có người đi lấy vợ càng làm tăng thêm nghi vấn về những mối quan hệ tình cảm thân thiết của Xuân Diệu với người đồng giới: "Ta biết ngày mai em có vợ/ Đi làm hai bữa, tối về thăm/ Cơm xong, chén nước chờ bên cạnh/ Em bế thằng con được mấy năm… Em ngồi trông vợ thấy nàng tiên/ Là một người thôi, mộng hão huyền/ Ta bước bên đường kêu gọi mãi/ Nhớ người bạn cũ thuở anh niên/ Em nghe tái tê dưới hàng mi/ Tiếc thuở say nồng, nhớ bạn si/ Khép mắt buồn xa, em sẽ bảo/ Có chàng Xuân Diệu thuở xưa kia".

Nhưng có lẽ, cách nhìn nhận, quan điểm về tình cảm giữa hai người đàn ông được Xuân Diệu thể hiện nổi bật nhất trong bài thơ "Tình trai"; "Tôi nhớ Rimbaud với Verlaine/ Hai chàng thi sĩ choáng hơi men/ Say thơ xa lạ, mê tình bạn/ Khinh rẻ khuôn mòn, bỏ lối quen/ Những bước song song xéo dặm trường/ Đôi hồn tươi đậm, ngát hoa hương/ Họ đi tay yếu trong tay mạnh/ Nghe hát ân tình giữa gió sương/ Kể chi chuyện trước với ngày sau/ Quên ngó môi son với áo màu/ Thây kệ thiên đường và địa ngục/Không hề mặc cả, họ yêu nhau".

Không ít dư luận cho rằng, đó là lời "tự thú" của "ông hoàng thơ tình" Xuân Diệu trước những lời đồn thổi về giới tính của ông xuất hiện suốt từ thập niên 30 thế kỷ trước. Người ta cho rằng, thi nhân tài hoa Xuân Diệu đã mượn chuyện tình giữa hai nhà thơ đồng tính Rimbaud và Verlaine để thể hiện sự đồng điệu, quan điểm về những tình yêu không giới hạn, vượt ra khỏi khuôn khổ hà khắc của xã hội. Paul-Marie Verlaine là một trong những nhà thơ lớn của Pháp thế kỷ XIX. Ông từng có những năm tháng tình ái với nhà thơ trẻ Arthur Rimbaud. Đây là quãng thời gian Verlaine viết những bài thơ hay nhất của mình. Mối tình trai giữa hai thi nhân nổi tiếng rốt cuộc không thoát khỏi ánh mắt hiếu kỳ của dư luận. Không dễ dàng được chấp nhận vào thời bấy giờ, họ đã quyết định rời Paris, đến London tận hưởng cuộc sống như những người bạn đi du lịch cùng nhau. Trong một lần giận dỗi giữa hai người, Rimbaud đã viết hàng chục bức thư cầu xin Verlaine trở lại. Trong đó, có những câu ông viết: "Anh nghĩ là đi với người khác đời anh sẽ hạnh phúc hơn ư?" hay "Chỉ có sống cùng tôi, anh mới có được tự do thôi".


Huy Cận là mối tình thứ 2 của Xuân Diệu. Cũng 1 cuộc tình không có kết thúc hậu. XD và HC khi bên nhau luôn làm tặng nhau những vần thơ chan chứa tình cảm. Những tưởng mối tình này sẽ bền vững với thời gian, thì XD lại nhận ra người mình yêu lấy vợ, hơn nữa còn là em gái mình. XD đau, nhưng không khóc nên lời.

Tất cả những gì ông hoàng thơ tình có thể làm là những vần thơ bi ai, thầm trách người tri âm sao bạc tình. Nhưng làm cũng chỉ để đó mà thôi, XD mượn thơ bày tỏ nỗi đau đang hành hạ thân xác ông. Buồn thay người ấy không nhận ra, cũng có thể Huy Cận có biết, có đọc nhưng vẫn ngoan cố không chịu hiểu.

2 lần nhận lấy đau đớn trên đường tình, XD bắt đầu trở nên chán nản. Ông thức thâu đêm làm thơ để quên đi người cũ và lao vào những cuộc tình mới 1 cách mù quáng.

Tình yêu sâu đậm của XD dành cho HCận và cả khoảng thời gian hạnh phúc bên nhau không đủ để HCận trở lại với XDiệu. Sức mạnh tình yêu không đủ để cứu vát câu chuyện của họ. Nếu Xuân Diệu là phụ nữ, mọi chuyện….có lẽ đã khác……

(Còn nữa)