[justify]Trải qua hàng triệu năm, những trận mưa từ từ ăn mòn lớp đá vôi và hình thành nên hệ thống khổng lồ những hang động ngầm, chứa đầy nước mưa hoặc nước ngầm dưới lòng đất. Ước tính có khoảng 7.000 hố sụt ở bán đảo Yucatan.[/justify]
[justify]Hố sụt (cenotes) bắt nguồn từ nhóm thổ ngữ Mayan có tên “dzonot” hay “ts’onot”, là chốn thiêng liêng, có ý nghĩa to lớn với người Maya. Thứ nhất là nguồn cung cấp nước trong những mùa khô cằn kéo dài. Người Maya sinh sống trong vùng lân cận của những cenotes, để có nguồn nước phục vụ cuộc sống. Thứ hai, cenotes có ý nghĩa tôn giáo quan trọng. Họ tin rằng cenotes là chốn linh thiêng, là nơi để giao tiếp với các vị thần.[/justify]
[justify]Nghiên cứu khảo cổ học đã tìm thấy bằng chứng về nghi lễ tôn giáo diễn ra xung quanh cenotes, bao gồm cả sự hy sinh của con người.[/justify]
Có những hố sụt nổi tiếng được ví như hồ bơi rộng lớn, với bán kính đo được
lên đến hàng chục mét thuộc khu di tích Chichen Itza.
Nguồn nước nơi đây trong vắt, tinh khiết, bắt nguồn từ những trận mưa ngấm dần
xuống lớp đá vôi hình hình thành những giọt nước rớt xuống.
Hố sụt đã trở thành thiên đường cho thu hút những ai yêu thích bơi, lặn từ khắp nơi
trên thế giới đến với Mexico. Ở đây có những hang động ngập nước
rộng lớn, với độ dài hơn 100km.
Một số hố sụt đã trở thành bể bơi công cộng, khu du lịch. Một trong số đó
là hố sụt Zaci, ở thành phố Valladolid.
Hố sụt San Ignacio thuộc thị trấn Chochola, là nơi được đầu tư khá công phu về cơ sở
hạ tầng du lịch. Nó được lắp đặt hệ thống ánh sáng, bậc thang, nhà hàng
liền kề và nhiều dịch vụ khác phục phụ nhu cầu vui chơi giải trí
của khách du lịch.
[justify]Hay hố sụt Sambula, thuộc thành phố nhỏ Motul, vừa mới được tu sửa.[/justify]