Đường sắt cao tốc Bắc-Nam: "Chiếc xe ngựa" dành cho quý tộc?

[justify]Đại sứ Nhật Bản tại VN Norio Hatori hóm hỉnh gọi dự án 1500 km ĐSCT của ta là “sự lãng mạn vĩ đại" tại buổi họp báo chiều 27/2/2007 sau cuộc họp liên chính phủ VN - Nhật Bản bàn về dự án ĐSCT Bắc Nam.[/justify]

[justify]LTS: Tiến sĩ Trần Đình Bá, Hội kinh tế vận tải đường sắt VN, tác giả của Chiến lược Giao thông và Chiến lược đường sắt Việt Nam - người từng đoạt giải thưởng quốc gia về hiến kế “mở rộng để hiện đại hóa đường sắt VN”. Nhân kỳ họp Quốc Hội bàn về ĐSCT, tác giả đã có bài viết chia sẻ quan điểm của một nhà khoa học vốn tâm huyết về ĐS. Để rộng đường dư luận tòa soạn Bee.net xin đăng toàn văn bài viết này.

ĐSCT - chiếc “xe ngựa quý tộc” được giát đầy vàng và kim cương![/justify]

[justify]Bàn về dự án đường sắt cao tốc (ĐSCT), trước hết cần biết về tính năng của loại phương tiện đắt tiền này. Đó là chiếc “xe ngựa quý tộc" đắt nhất thế giới mà những nước, vùng lãnh thổ sở hữu nó đều là đại cường quốc về kinh tế, và phát triển công nghiệp lắm của dư tiền như Mỹ, Canada, Anh, Pháp, Ý, Đức, Trung Quốc, Hàn Quốc, Đài Loan, Nhật Bản và gần đây là Hong Kong. Họ bỏ tiền xây dựng ĐSCT như một cách làm “trang sức” để giành vị thế trên trường quốc tế hơn là tìm kiếm giá trị sử dụng.

Vì đây là một loại phương giao thông xa xỉ nhất thế giới với mỗi km đường tốn trên 34 triệu USD, gấp 10 lần đường sắt thường khổ 1.435 điện khí hóa. Thế nhưng tính năng sử dụng của nó không có được những đặc tính ưu việt của đường sắt vốn có, đó là phương tiện chở được hàng siêu trường siêu trọng đi xa, tốc độ cao, tiết kiệm năng lượng, hoạt động an toàn trong mọi điều kiện thời tiết, phục vụ được cho cả kinh tế và cả phòng thủ quốc gia.
[/justify]

[justify]Đường sắt cao tốc là loại phương giao thông xa xỉ nhất thế giới với mỗi km đường tốn trên 34 triệu USD. Ảnh minh họa[/justify]

[justify]Vậy mà ĐSCT tốn kém 56 tỷ USD chỉ chở được duy nhất hành khách với hành lý xách tay mà hoàn toàn không thể chở được hàng hóa dù chỉ là một kiện hàng nhỏ vài trăm kg vì giá thành rất đắt do sức kéo đoàn tàu có hạn. Tàu hỏa loại này hoàn toàn không chở được các loại cấu kiện lớn như thùng hàng container, máy bay, tên lửa, xe tăng, đại bác…, các cấu kiện như tuốc bin, các thiết bị sắt thép hàng chục tấn nên không thể phục vụ cho mục đích phát triển kinh tế cũng như quốc phòng an ninh.

Nước Mỹ khôn ngoan chỉ phát triển 226.000 km đường sắt khổ 1.435 điện khí hóa, loại đường sắt này để triển khai tên lửa đạn đạo mang đầu đạn hạt nhân, chở được cả dàn tên lửa phóng tàu con thoi. Nước Nga từ thời Đế chế đến hiện đại sở hữu 174.000 km đường sắt khổ 1.520 điện khí hóa mà không cần đến ĐSCT vì họ cho là không phù hợp và không kinh tế.

Tốc độ 300 km/h trên mặt đất rất nguy hiểm nên ĐSCT chỉ phù hợp với những nước có miền khí hậu ôn đới, nhiệt độ, lưu lượng mưa và tốc độ gió vừa phải để đảm bảo an toàn. Chưa ai dám làm ĐSCT ở những vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa với những trận mưa xối xả hàng trăm mm và tốc độ gió cấp 8- 9 đã có thể dễ dàng gây lật tàu. ĐSCT có 95% công đoạn điều khiển bằng tự động hóa nên dễ dàng tê liệt khi có biến động thời tiết hay các vấn đề về địch họa thiên tai.[/justify]
[justify]Vay vốn ODA để làm ĐSCT[/justify]
[justify]ODA là vốn vay ưu đãi lãi suất thấp mà các nước phát triển (nước giàu) cho các nước đang phát triển (nước nghèo) vay để cải thiện hạ tầng và các công trình phúc lợi xã hội nhằm xóa dần khoảng cách giàu nghèo. Quỹ tiền tệ quốc tế IMF và ngân hàng thế giới WB không cho phép sử dụng vốn vay ưu đãi ODA vào việc làm ĐSCT vì đó là thứ phương tiện giao thông đại xa xỉ mà các nước đang phát triển không thể nào kham nổi để có thể hy vọng hoàn trả vốn.

Lịch sử đường sắt thế giới chưa hề có một quốc gia đang phát triển nào dám đi vay tiền để làm ĐSCT và chưa hề có một quốc gia nào giàu có dám cho vay một lúc trên 5 tỷ USD cho một dự án. Sự đổ bể tín dụng năm 2009 tại Mỹ đã gây nên cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu khi mới chỉ cho vay mua sắm nhà cửa. Trông chờ 56 tỷ USD từ vốn vay ưu đãi ODA khác nào “ôm cây đợi thỏ" và điều đó sẽ không bao giờ xảy ra!

Dự án 1.570 km ĐSCT – “sự lãng mạn vĩ đại”

Ý tưởng làm 1.570 km để vượt tuyến ĐSCT dài nhất thế giới của Trung Quốc 1.000 km và các tuyến ĐSCT ở Nhật Bản, Pháp, Mỹ, Đức, Hàn Quốc… đã bộc lộ sự hoang tưởng cả về luận chứng kinh tế, kỹ thuật, các vấn đề xã hội, quan hệ kinh tế đối ngoại và tác động môi trường… Trong “lịch sử vay mượn thế giới" chưa hề có một nước nghèo đi vay tiền của một nước giàu để làm một dự án to hơn, cao hơn, lớn hơn điều họ từng làm.

Nhật Bản, nước giàu có thứ nhì thế giới có tổng chiều dài ĐSCT mới chỉ hơn 1.500 km chia cho nhiều tuyến. Dự án của ta với 1.570 km để lập kỷ lục thế giới trong khi chỉ hy vọng vào vốn vay ODA của Nhật Bản thì quả thật là không tưởng.

Đại sứ Nhật Bản tại VN Norio Hatori hóm hỉnh gọi dự án 1500 km ĐSCT của ta là “sự lãng mạn vĩ đại" và chính trong buổi họp báo chiều 27/2/2007 sau cuộc họp liên chính phủ VN- Nhật Bản bàn về dự án ĐSCT Bắc Nam. Ngài đại sứ đã nói rằng: “Phía Nhật Bản sẽ không kham nổi số vốn ODA 30 tỷ USD cho dự án này, và Việt Nam cần huy động các nguồn vốn từ các quốc gia khác”. Cần hiểu thấu đáo rằng Nhật Bản cũng có cả Quốc hội lưỡng viện (hạ viện và thượng viện) để thông qua những dự án cho nước ngoài vay để bảo toàn vốn và con số khổng lồ 56 tỷ USD liệu có được dễ dàng thông qua![/justify]